Nguyễn Quang Dy: Nhân nhượng hay chiến tranh tại Biển Đông

“Một dân tộc tìm cách tránh chiến tranh bằng cái giá của sự nhục nhã, thì cuối cùng sẽ nhận lấy cả sự nhục nhã và chiến tranh” (Winston Churchill).

5

Nhân nhượng Trung Quốc hay chiến tranh tại Biển Đông? Đó là cách nhìn bàn cờ Biển Đông bằng lăng kính trắng đen của một số học giả và chính khách phương Tây (và phương Đông). Về cơ bản, họ cho rằng đường lối cứng rắn đối với Trung Quốc là “diều hâu”, sẽ dẫn đến chiến tranh, vì vậy phải nhân nhượng Trung Quốc. Đó là quan điểm nhầm lẫn của một số học giả như Hugh White (Lowy Institute) hay Lyle Goldstein (Naval War College).

Hệ quả của nhân nhượng

Thực tế bàn cờ Biển Đông vốn phức tạp với nhiều ẩn số và biến số, cũng như Châu Á là một bức tranh mosaic nhiều màu sắc đa dạng. Không thể thay đổi được bức tranh đó, nhưng cần thay đổi cách nhìn về nó, mới có thể tìm được giải pháp hiệu quả. Không nhất thiết phải nhân nhượng hay chiến tranh với Trung Quốc như trò chơi một mất một còn (zero sum). Một đường lối cứng rắn không nhất thiết dẫn đến chiến tranh, mà có khi ngược lại.

Trong tám năm cầm quyền, Tổng thống Obama đã nhân nhượng Trung Quốc, tuy ông và ngoại trưởng Hillary Clinton đề xướng chủ trương xoay trục sang Châu Á (hay tái cân bằng) và thúc đẩy Hiệp định TPP làm chỗ dựa để Mỹ và đồng minh kiềm chế Trung Quốc. Đó là một chủ trương đúng, nhưng thực hiện thiếu quyết liệt, vì nhân nhượng Trung Quốc. Tuần tra biển Đông (FONOPs) cũng làm chiếu lệ vì “đi qua vô hại” (innocent passage) như “tiếng kèn ngập ngừng” do Obama “lãnh đạo từ phía sau”. Một chính sách nhân nhượng như vậy (với lý do để tránh né chiến tranh) là phản tác dụng và có thể gây nguy hiểm cho khu vực. 

Thứ nhất, Trung Quốc sẽ hiểu sự nhân nhượng đó là dấu hiệu nhu nhược, nên họ càng làm già, thậm chí còn tạo ra khủng hoảng để hù dọa chiến tranh (brinkmanship). Lãnh đạo Trung Quốc đã nắn gân Obama tuy có tư tưởng đúng nhưng thiếu quyết liệt nên họ không sợ, thậm chí coi thường. Vì vậy Trung Quốc đã tranh thủ chiếm bãi cạn Scarborough của Manila (2012). Trung Quốc biết Hạm đội 7 tuy rất mạnh, có nhiều tàu chiến và máy bay hiện đại, nhưng Nhà Trắng lại “non gan” (no balls). Lịch sử đã lặp lại từ năm 1974 khi Trung Quốc chiếm Hòang Sa, và năm 1988 khi họ chiếm một phần Trường Sa, nhưng Mỹ không phản ứng.

Thứ hai, các nước Đông Nam Á cũng hiểu Mỹ nhân nhượng Trung Quốc là dấu hiệu nhu nhược, có thể bỏ rơi họ vì “nước Mỹ trước tiên” (America first), nên một số nước đã xoay trục ngả theo Trung Quốc. Các nước đồng minh của Mỹ (có căn cứ quân sự) như Philippines và Thailand đã xoay trục trước, bỏ Mỹ theo Tàu. Đó là một nghịch lý, do chính sách của Mỹ xô đẩy họ chứ thực sự họ không muốn thế. Các nước khác độc lập hơn, có truyền thống chống Tàu (như Việt Nam và Indonesia) cũng buộc phải ứng xử nước đôi bằng cách “đu dây”. 

Thứ ba, Trung Quốc đã tranh thủ “cơ hội vàng” này để bành trướng và quân sự hóa Biển Đông, nhằm từng bước biến nó thành cái ao riêng của họ. Trung Quốc không chỉ muốn kiểm soát Biển Đông, mà còn độc chiếm luôn nguồn tài nguyên (dầu khí và đánh cá). Vì vậy, họ đã ráo riết thay đổi thực địa và áp đặt chủ quyền theo “đường lưỡi bò” (đã bị phán quyết của tòa PCA bác bỏ). Nếu Mỹ tiếp tục nhân nhượng thì đến năm 2030, Biển Đông sẽ trở thành cái ao của Trung Quốc (Asia-Pacific Rebalance 2025 report, CSIS, January 19, 2016).

Những dấu hiệu mới

Chính quyền Obama (và các chính quyền Mỹ trước đó) đã “có công” giúp Trung Quốc trỗi dậy bằng chính sách “Constructive Engagement”, nên họ đã trở thành “quái vật Frankenstein” (theo lời cựu Tổng thống Richard Nixon). Trung Quốc còn tham vọng muốn thâu tóm Biển Đông làm bàn đạp để giúp họ thực hiện “Giấc mộng Trung Hoa”, với quốc sách “Một vành đai, Một con đường”, nhằm vượt Mỹ để trở thành siêu cường đứng đầu thế giới. Đến lúc đó, nếu Mỹ muốn ngăn chặn Trung Quốc thì chắc đã quá muộn (too little too late).

Một số học giả theo trường phái realism, nhưng lại thiếu thực tế về khu vực, vì họ chỉ quan tâm đến cân bằng lực lượng giữa các nước lớn (như megapowers), mà không thực sự quan tâm đến lợi ích các nước nhỏ trong khu vực (như micropowers). Họ không quan tâm (hoặc vô cảm) trước một thế giới mới với bản chất quyền lực đã thay đổi, và cấu trúc quyền lực đã chuyển dịch. Trong khi các megapowers bị suy tàn (decay) và mất dần quyền lực, thì các micropowers có vai trò ngày càng lớn hơn, không chỉ tại nước Mỹ mà còn khắp thế giới.

Trong khi hệ thống quyền lực chính thống (mainstream) bị suy tàn (như Moises Naim lập luận trong cuốn sách “the End of Power”), thì Trumpism (và Brexitism) là hiện tượng mới bất thường, đang làm đảo lộn thế giới. An ninh quốc tế ngày càng bất ổn, đặc biệt là tại Biển Đông, trước nguy cơ Trung Quốc trỗi dậy, bắt nạt các nước láng giềng yếu hơn và đòi thay đổi trật tự thế giới. Liệu “Trục người lớn” (Axis of Adults) có ngăn được Trump trở thành “Chump” (như Tom Friedman cảnh báo) có thể làm Trung Quốc (chứ không phải Mỹ) vĩ đại trở lại (making China great again). Theo Richard Haass (Council on Foreign Relations president), chính sách đối ngoại của Trump là tạm bợ (adhocracy), dựa trên ứng phó (improvisations).  

Nói cách khác, liệu James Mattis, HR McMaster, Rex Tillerson… có đủ khôn ngoan và thực tế để không trở thành những chính khách realist ngộ nhân, lăp lại những sai lầm tai hại, nhân nhượng Trung Quốc quá đà, như chính phủ Chamberlain của Anh đã nhân nhượng Hitler bằng chính sách appeasement đầy tai tiếng trong lịch sử. Rốt cuộc, nhân nhượng kiểu Chamberlain không ngăn được nước Đức Phát xít thôn tính Châu Âu. Gần đây, phát biểu của James Mattis và Malcom Turnbull tại Shangri-La Dialogue (3/6/2017) là một dấu hiệu mới tích cưc là Mỹ và đồng minh bắt đầu cứng rắn hơn với Trung Quốc, không để Trump bị ngộ nhận mắc mưu Tập Cận bình, trao đổi vấn đề Biển Đông với vấn đề Bắc Triều Tiên.

Điều đáng chú ý là những dấu hiệu điều chỉnh thái độ của Mỹ và đồng minh (như Nhật, Úc, Ấn) trùng hợp với điều chỉnh thái độ của Việt Nam đang xích lại gần Mỹ và Nhật, qua hai chuyến đi Mỹ và Nhật gần đây của thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc. Thái độ của Hà Nội đã cứng rắn hơn về chủ quyền và thăm dò dầu khí tại Biển Đông, bất chấp đe dọa của Trung Quốc, muốn ép Hà Nội dừng hoạt động thăm dò dầu khí tại hai dự án nhạy cảm là Cá Voi Xanh (Blue whale) tại lô 118 (hợp tác với Exxon Mobil của Mỹ) và Cá Rồng Đỏ (Red Dragon Fish) tại lô 136-3 (hợp tác với Talisman của Úc/nay là Repsol của Tây Ban Nha).

Thay lời kết

Thái độ cứng rắn hơn của Hà Nội phản ánh kết quả của những hoạt động ngoại giao gần đây giúp tăng cường cam kết và hợp tác quốc phòng Mỹ-Việt và Nhật-Việt, không chỉ liên quan đến chủ trương khai thác tài nguyên dầu khí tại Biển Đông (oil politics) mà còn liên quan đến trò chơi cân bằng quyền lực (power politics) trong tam giác Mỹ-Trung-Nhật. Một liên minh khu vực vì an ninh tập thể (a regional coalition for collective security) dựa trên nền tảng TPP, là một sự răn đe hiệu quả để duy trì hòa bình. Lời Mở đầu (Preamble) của Hiến chương UNESCO đã khẳng định, “Vì chiến tranh bắt đầu từ trong tâm thức con người, nên phải xây dựng phòng tuyến hòa bình ngay trong tâm thức con người” (Since wars begin in the minds of men, it is in the minds of men that the defenses of peace must be constructed).

Nếu Việt Nam trở thành đối tác chiến lược của Mỹ và Nhật, thì quy chế đặc biệt về Cam Ranh giành cho đồng minh là tất yếu, làm bàn cờ Biển Đông thay đổi. Thời gian không còn nhiều để tiếp tục trò chơi bập bênh và đu dây, trong khi Biển Đông đang trở thành cái ao của Trung Quốc. Khi Alexander Vuving viết “Ai kiểm soát Biển Đông sẽ thống trị châu Á, và bất cứ ai thống trị châu Á sẽ thống trị thế giới.” thì chắc chắn anh ấy nghĩ tới Trung Quốc. Chống lại nguy cơ đó, Mỹ không nhất thiết sa vào bẫy Thucydides như Graham Allison cảnh báo, mà ngược lại nhân nhượng Trung Quốc quá đà sẽ làm tăng thêm nguy cơ chiến tranh. Trong khi người Trung Quốc đánh ván cờ Biển Đông theo lối cờ vây, vận dụng binh pháp Tôn Tử (Sun Tzu) thì người Mỹ và phương Tây không nên chỉ chấp vào học thuyết Clausewitz. 

———————–

Tham khảo

Ely Ratner, “The false choice of war or accommodation in the South China Sea”, Lowy Institute, 30 June 2017;

Hugh White, “South China Sea US policy must begin at home”, Lowy Institute, 26 June 2017

Ely Ratner, “Course Correction: How to Stop China’s Maritime Advance”, Foreign Affairs, July/August 2017)

Tom Friedman,Trump Is China’s Chump, New York Times, June 28, 2017

Doug Bandow, “Who Is Making U.S. Foreign Policy?”, National Interest, June 26, 2017

Lyle Goldstein, “The Main Problem with America’s Abundant South China Sea Hawks”, National Interest, October 28, 2015.

Alexander Vuving, “Think again: Myths and Myopia about the South China Sea”, National Interest, October 16, 2015; 

Lyle Goldstein,The South China Sea Showdown: 5 Dangerous Myths, National Interest, September 29, 2015;

Alexander Vuving, “Trung Quốc sẽ làm gì ở Biển Đông?”, Đại sử ký Biển Đông, 21/2/2016.

Nguyễn Quang Dy, “Trung Quốc CÓ THỂ làm gì ở Biển Đông? Viet-studies, 26/2/2016

NQD. 1/7/2017 

(Nguồn viet-studies ngày 1-7-17)

5 BÌNH LUẬN

  1. Không chỉ vấn đề vũ khí hạt nhân của Bắc Hàn ngày nay mà Mỹ vẫn hy vọng và trông chờ Tàu sẽ giúp giải quyết…
    Bài học chính trị thứ nhất cho Trump là Mỹ phải hành động cho chính mình, không có bất cứ nước nào hành động thay cho mình mà tổn hại đến quyền lợi của đất nước họ. (mở ngoặc, ngoại trừ cộng nô)

    nv

  2. Thật ra thì cả thế giới đang nằm một trên một bàn cờ quốc tế trong một ván cờ đấu trí khốc liệt với hai kỳ thủ chính: Mỹ và TQ:
    – TQ hiện ký hiệp định mua dầu hỏa và lắp ống dẫn dầu với Nga, hầu Nga có đủ tài lực cầm chân NATO ở Crimea và Ukraine.
    – Ngoài mặt tuy chống đối, nhưng ai cũng biết chính các chú chệt đã xúi dục và dung túng cho bè lũ thằng Ủn ở Tiều Tiên quậy phá bằng hoả tiễn ICBM và cac chưong trình hạt nhân “dỏm”. Nhò vậy, Mỹ, Nhật, Nam Hàn cứ phải bận tâm đối đầu với thàng Ủn liên tục từ năm này qua năm khác. Nếu Mỹ, Nhật, khởi động chiến tranh với Triều Tiên thì TQ càng đắc thế hơn nữa vì 3 nước này đã mắc kế của các chú.
    – Bản thân Mỹ thì phải chi cho chiến trường Iraq và Afghanistan nên không còn kinh phí và nhân lực để can dự vào nơi nào nữa.
    Lấy Nga và NATO cầm chân nhau ở Âu châu, bắt MỸ, Nhật, Nam Hàn ở Á châu phải mất ăn mất ngủ với thằng Ủn, lại Mỹ đang kẹt ở Afghanistan và Iraq, TQ đương nhiên đã gài Mỹ vào những thế cờ bí để mặc TQ tha hồ thao túng ở những nơi khác, nhất là Biển Đông.
    NATO, Nga, Mỹ, Nhật, Nam Hàn có biết điều này không? Biết chứ, chính vì thế, CẢ TT OBAMA VÀ TT TRUMP đều đang từng bước gỡ thế cờ bí này bằng những đối sách xuất chúng:
    1) Tạo ra IS (nhà nước Hồi Giáo) để đánh những phe phái Hồi giáo khác ở Trung Đông. Muốn trị Hồi giáo phải dùng người Hồi giáo. Nhờ cách này, Mỹ đã và đang tiết kiệm rất nhiều nhân lực và ngân qũy, khá giống chính sách Việt Nam hoá chiến tranh của TT Nixon mà VC vẫn gọi là “Đổi màu da trên xác chết”.
    2) Phải thân thiện và ve vãn Nga, để dùng Nga phá TQ (một cách săng-ta mà Nixon đã dùng TQ để phá Liên Xô năm xưa).
    3) Bắt NATO phải tự lực 100% kinh phí quốc phòng hầu Mỹ có đủ tiền để chi cho những kinh phí quân sự tương lai, nhất là ở Biển Đông.
    4) Từng bước vạch mặt nạ giả nhân giả nghĩa của TQ để bắt TQ phải đối đầu trực tiếp với Triều Tiên và phải trị thằng Ủn, thay vì gài Mỹ, Nhật, Hàn Quốc vào cuộc chiến tốn kém mà lại vô duyên này.

    Tuy nhiên, chỉ mới gần đây thôi, Ấn Độ đang dần trở nên một quân cờ vĩ đại và bất ngờ trên ván cờ này, khả dĩ có thể lật ngược thế cờ đang thắng của TQ.
    TQ có biết điều này không? Biết chứ, nhưng cách hành xử của “Rồng” chệt đối với “Voi” Ấn Độ quả là vụng về, nếu không nói là ngu xuẩn. Bọn chệt ngày nay đớp hít quá nhiều nên đâm ra bội thực, lú lẫn cả đám. Tại sao chúng không làm theo gương Hán Cao Tổ nhỉ? Hán Đế tuy mang tiếng là nhu nhược, nhưng thực ra là nhẫn nhịn để từng bước thực hiện mục đích. Khi phải cắt đất từ Hồng Câu sang phía Đông cho quân Sở, y cắt liền để tạm có hoà bình hầu bảo toàn lực lượng và củng cố thực lực; khi phải phong cho Hàn Tín làm Tề Vương để đốc thúc Hàn tận lực đánh Sở, y ký ngay, không một phút chần chừ! Về phần TQ ngày nay, tại sao không nhân nhượng Ấn Độ một phần nào, dù là rất nhỏ ở phần đất Arunacal Pradesh mà TQ ĐÃ CƯỚP CỦA ẤN ĐỘ HỒI CUỐI NĂM 1962? Biết điều một chút, có phải là dễ nói chuyện phải quấy với nhau hay không?

    Thế giới có hiểu ra và chấp thuận những đối sách của TT Trump hay không? TT Trump và những đối sách của Mỹ dành cho bọn chệt xỏ lá sẽ thành bại ra sao, Ấn Độ là một ẩn số bất ngờ ra sao, xin quí vị bình tâm theo dõi những nước đi kế tiếp của hai kỳ thủ thì sẽ rõ.

  3. Việc Tàu khựa nhất quyết làm chủ Biển Đông không phải lãnh đạo đảng CSVN không biết như tướng Trương giang Long đã nói cách đây không lâu là TQ không bao giờ bỏ dã tâm chiếm VN và họ chờ cơ hội mà thôi. Vùng Đông nam Á chỉ có VN là có khả năng ngăn chận TQ và chính lãnh đạo TQ cũng biết điều này nên TQ đã ra sức gây sức ép cũng như mua chuộc cán bộ cũng như cấp lãnh đạo VN , tung gián điệp len lỏi vào các cơ quan trọng yếu của VN , bao vây VN bằng cách mua chuộc Lào , Campuchia . TQ hiện rất muốn lãnh đạo VN tuyên bố Biển Đông thuộc TQ .Thời gian qua không thiếu người VN hoặc cán bộ ,kể cả tu sĩ Thích chân Quang mở miệng cho rằng VN là đất của TQ ngày xưa …Nếu cấp lãnh đạo VN tuyên bố Biển Đông thuộc về TQ từ thời cổ đại như tướng Tàu khựa vừa sang VN tuyên bố thì Mỹ , Nhật hay các nước ĐNÁ đành bó tay và có khả năng TQ sẽ tung quân chiếm các đảo còn lại ở Trường sa trong tích tắc như vụ chiếm đảo Gạc Ma của VN năm 1988 . TQ có thành công hay không thì khó đoán vì người tính không bằng trời tính !

  4. Thật là mắc cười, nước Tàu của Tập ngày nay chưa có cái gì qua mặt được nước Mỹ mà nói chuyện Mỹ phải nhượng bộ trong khi Tàu hung hăng. Cũng chính vì có tư tưởng sai lầm muốn tránh chiến tranh mà Tàu càng lấn lướt, và thấy rõ trong mấy năm qua. Hãy hỏi ngược lại là Tàu có dám/muốn chiến tranh? Chắc chắn là không! Chỉ một cái đảo nhỏ Đài Loan là đất cũ thuộc Tàu mà vẫn chưa đủ sức lấy lại được thì Tàu có dám gây chiến với bất cứ nước nào? Cái lạ là vì các nước khác, kể cả Mỹ, cũng sợ, muốn tránh chiến tranh nên Tàu…bất chiến tự nhiên thành. Không chấp nhận chế độ cộng sản nhưng đứng trên quan điểm quyền lợi dân tộc tôi khuyên cộng sản Hà Nội không nên sợ và nhu nhược để bị Tàu bức hiếp. Nếu Hà Nội cứng rắn ngả theo Mỹ và Tây Phương liệu Tàu sẽ gây chiến? Thưa rằng Tàu không bao giờ dám mà chỉ muốn chiếm VN bằng chiến lược mềm và tiệm tiến khi VN nhu nhược. Nhưng khi VN cứng rắn, Tàu sẽ không còn dám ăn hiếp VN mà phải thay đổi thái độ công bằng hơn nếu không muốn mất ảnh hưởng; và thế giới cũng vậy.

    nv

  5. DIỀU HÂU VÀ BỒ CÂU

    Diều hâu mới chống diều hâu
    Có ai mang địch bồ câu bao giờ
    Số anh học giả khù khờ
    Biết đâu nội ứng hoặc thân cò mồi

    Bảo rằng tất phải nhượng thôi
    Biển Đông đối địch tạo ngòi chiến tranh
    Cứ cho Trung Quốc tung hoành
    Phải cần xuống nước chiến tranh khỏi bùng

    Đúng là suy nghĩ điên khùng
    Dại khờ lại tưởng có mình là hay
    Khác chi nhân cách cùi đày
    Bồ câu nhằm để đối đầu diều hâu

    Y chang đà điểu trước sau
    Húc đầu vào cát đặng mình khỏi lo
    Trong khi triển vọng tò tò
    Biển Đông làm chủ chủ toàn Á Châu

    Rồi thì từ đó mấy hồi
    Chủ toàn thế giới hết đời nhân văn
    Đứt đuôi cả thảy thằn lằn
    Một phường dốt nát quả toàn khùng điên

    SÓNG NGÀN
    (02/7/17)

BÌNH LUẬN

Please enter your comment!
Tên