Vua Trần Nhân Tông Và Cuộc Chiến Chống Nguyên Mông

12
Tượng thờ vua Trần Nhân Tông ở Huế. Hình minh họa.

Đầy sách giường song chếch bóng đèn
Sân thu sương bủa thoáng hơi đêm
Tiếng chày thức dậy đâu không biết
Hoa mộc trên cành trăng mới lên

Đêm khuya, ánh trăng luồn qua song cửa nơi chiếc giường tre đầy sách, có tiếng rơi nhẹ của sương thu trên lá cây trước sân nhà, có tiếng chày nện vải từ một ngôi làng dệt vải nào xa xăm, … bài thơ đã vẽ nên một khung cảnh của một đêm trăng thanh bình.

Người đọc có lẽ đoán rằng tác giả là một văn nhân, một nhà thơ hay một thiền sư. Nhưng tác giả, vua Trần Nhân Tông, cũng chính là một nhà quân sự lỗi lạc, một vị minh quân đã dẫn dắt Đại Việt qua hai cuộc chiến tranh chống lại đế quốc Nguyên Mông năm 1285 và năm 1288.

Là vị vua thứ ba của nhà Trần, thái tử Trần Khâm con trưởng của vua Thánh Tông và thái hậu Nguyên Thánh sinh ngày 11 tháng 11 năm Mậu Ngọ, niên hiệu Nguyên Phong thứ 8, năm1258. Khi còn trẻ, nhà vua học thông tam giáo và hiểu sâu Phật điển, ngay cả thiên văn, lịch số, binh pháp, y thuật, âm luật, không thứ gì là không mau chóng nắm được sâu sắc. Nhưng cuộc đời vua Trần Nhân Tông không giống cuộc đời những ông vua sinh ra, lớn lên trong một đất nước thái bình. Năm vua ra đời cũng chính là thời điểm vua Trần Thái Tông vừa đánh tan đạo quân xâm lược của đế chế Nguyên Mông lần đầu tiên trên đất nước ta.

Hai mươi năm tiếp theo là một cuộc đấu tranh gian khổ về ngoại giao của Đại Việt để vừa bảo vệ chủ quyền đất nước, vừa mang lại nền hòa bình cho người dân có cơ hội sinh sống, vừa chuẩn bị tiềm lực để chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu.

Chuyện kể rằng vào một ngày xuân trước cuộc chiến tranh năm 1285, vua Trần Nhân Tông đến thăm lăng mộ của ông nội. Cảm cái hào khí của cuộc chiến thắng quân Mông Cổ những năm Nguyên Phong xưa, ngài đề mấy câu thơ bằng chữ Hán tạm dịch như sau:

Hùm gấu nghiêm nghìn cửa
Áo mão bảy phẩm đầy
Lính bạc đầu còn đó
Nguyên Phong mãi kể say

Nhà vua là người khoan từ, hoà nhã, không thích chiến tranh nhưng nhà vua cũng là một nhà quân sự tài ba. Sử chép rằng sau chiến thắng quân Nguyên, nhà vua quyết định thân chinh đi đánh dẹp Ai Lao. Triều thần ngăn lại, tâu rằng:
Giặc Nguyên vừa rút lui, vết thương chưa khỏi sao có thể dấy binh?
Vua đáp:
Chỉ có thể vào lúc này mới ra quân được, vì sau khi giặc rút lui thì ba vùng (Ai Lao, Chiêm Thành và Chân Lạp) tất cho rằng quân ngựa và của cải ta đã bị tan mất. Sẽ có sự khinh nhờn đối với ta, cho nên phải đem đại quân đi để thị uy.
Quần thần đều cho là phải nói:
Đó là thánh nhân lo xa, chẳng phải bọn thần nghĩ kịp được.

Trong cuộc xâm lăng lần thứ hai của quân Nguyên, trước thế giặc quá mạnh, mặt trận Nội Bàn do chính Hưng Đạo Vương chỉ huy tan vỡ. Nhà vua đã nhịn đói cả ngày giong thuyền đến gặp Hưng Đạo Vương để bàn chuyện.

Không biết Hưng Đạo Vương và nhà vua đã bàn luận gì trong cuộc hội kiến chớp nhoáng ở Hải Đông. Nhưng sau cuộc gặp đó Đại Việt Sử Ký toàn thư đã ghi: “Hưng Đạo Vương vâng lệnh điều quân dân các lộ Hải Đông, Vân Trà, Bà Điểm, chọn người mạnh khỏe làm quân tiên phong vượt biển vào nam. Thế quân đã hơi nổi. Các quân nghe thế, không quân nào là không đến tụ họp.”
Trước khi rời đi, nhà vua làm thơ đề ở cuối thuyền rằng:
Cối Kê việc cũ ông nên nhớ
Hoan Ái vẫn còn mười vạn quân

Hai câu thơ cho thấy vua Trần Nhân Tông viết để nhắn gửi Trần Hưng Đạo và các tướng lĩnh thời bấy giờ. Về “việc cũ Cối Kê” tức việc Câu Tiễn nước Việt xưa bị Phù Sai nước Ngô đánh bại, nhưng cuối cùng qua gian khổ, nhịn nhục, đã vùng lên tiêu diệt Phù Sai để chiến thắng. Nhà vua còn động viên các tướng lĩnh bằng cách báo cho họ biết rằng lực lượng ta vẫn còn 10 vạn quân tại Hoan Ái sẵn sàng bổ sung vào chiến đấu. Xem qua việc này chứng tỏ nhà vua đi sát và nắm vững tình hình chiến trận, cũng như tinh thần của quân sĩ.

Trong cuộc đời mình, vua Trần Nhân Tông đã từng sống qua hai cuộc chiến tranh tàn khốc, nên hơn ai hết đã hiểu thế nào là những nỗi khổ do chiến tranh đem lại cho phía ta cũng như phía địch. Việc nhà vua cởi áo ngự bào, phủ lên thủ cấp của tên tướng giặc Toa Đô mới bị quân ta chém đầu trong trận Tây Kết, do chính nhà vua trực tiếp chỉ huy, là một hành động nhân bản cao thượng.

Ngay khi khói lửa của cuộc chiến tranh năm 1288 đang còn vướng vất trên các chiến trường Thăng Long, Bạch Đằng; lúc tiếp phái bộ Lưu Đình Trực và Lý Tư Diễn do Hốt Tất Liệt gửi qua để đòi lại các tướng tá giặc như Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp, Sầm Đoạn, … do ta bắt được. Nhà vua đã bộc lộ nỗi tha thiết đối với hoà bình trong bài thơ tiễn đưa phái bộ này:
Khí hòa góc đất đều lan tới
Bụi chiến sông trời rửa sạch trơn.

Đây là nội dung đặc biệt của thơ văn vua Trần Nhân Tông, bộc lộ một sự tha thiết đối với hòa bình. Thật cũng lạ, một con người đã từng chỉ đạo, trực tiếp tham gia chiến tranh và đã có những chiến thắng oanh liệt. Vậy mà qua thơ văn vẫn luôn luôn biểu hiện một ước ao nóng bỏng đối với hòa bình.

Để lãnh đạo thắng lợi hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông, hãy xem cách vua Trần Nhân Tông điều hành đất nước cùng Thượng hoàng Thánh Tông trong suốt thời gian này:

Trong khi tiến hành khẩn trương các hoạt động quân sự, thì công tác vận động toàn dân tham gia kháng chiến đã được thực hiện song song. Nhà vua cho mở hội nghị ở Bình Than triệu tập các vương hầu khanh tướng để bàn kế sách, thống nhất một lòng trong triều đình quyết tâm đánh đuổi Nguyên Mông. Đầu năm 1285, nhà vua lại cùng Thượng hoàng triệu tập các bô lão trong cả nước về đãi tiệc tại thềm điện Diên Hồng, hỏi kế đánh giặc. Để trả lời câu hỏi của vua về việc nên hòa hay chiến, các vị bô lão đã muôn người như một đồng thanh đáp lại “quyết chiến”.

Hội nghị Diên Hồng là một cuộc vận động tư tưởng lớn, nhằm phổ biến rộng rãi chủ trương nhất định kháng chiến của vua Trần Nhân Tông và triều đình cùng quân đội tới toàn dân.

Ý gởi từ muôn dân, lệnh trao từ chín bệ
Thì nắm đầu giặc như chơi, cướp giáo giặc cũng dễ
…”Nuốt sao Ngưu” chẳng phải việc hoang đường
(Vũ Hoàng Chương)

Khoan thứ cho dân, lấy dân làm gốc là chủ trương của vua Trần Nhân Tông và Thượng hoàng Thánh Tông. Trong giai đoạn chiến tranh với quân Nguyên Mông, dân ta đã được răn dạy: “Phàm các quận huyện trong nước, nếu như có giặc ngoài đến, thì phải tử chiến. Hoặc nếu sức địch không lại thì cho phép trốn vào trong núi đầm. Không được đầu hàng”. Tuy vậy, do thế giặc quá mạnh vẫn có người vì quá khiếp sợ đã ra đầu hàng giặc, trong đó có cả hoàng thân của vua là bọn Trần Kiện.

Sau ngày chiến thắng nhà vua đã thưởng công cho binh sĩ và trị tội những kẻ đầu hàng giặc.Tuy nhiên, giống như cách xử sự của ông nội mình là Trần Thái Tông đối với Hoàng Cự Đà trong cuộc chiến tranh năm 1258, vua Trần Nhân Tông vẫn cảm thấy trách nhiệm của mình đối với sự đầu hàng của một số tôn thất và dân chúng khi quân Nguyên xâm lược nước ta vào năm 1285. Chắc chắn vì cảm thức này, mà vua đã cho tiến hành 2 cuộc đại xá chỉ cách nhau trong vòng mấy tháng.

Khi quân Nguyên thua chạy, quân ta đã bắt được một hòm các tờ biểu xin đầu hàng giặc. Thượng hoàng Thánh Tông mở lòng nhân từ ra lệnh đốt tất cả những tờ biểu này để yên lòng những kẻ đã lỡ lầm đầu hàng giặc. Qua hai cuộc đại xá của nhà vua, chúng ta thấy đây là những bước đi nhằm ổn định lòng dân, đồng thời cũng xóa đi những mặc cảm tội lỗi của những kẻ phản bội đầu hàng. Ranh giới phân cách trong dân tộc và sự chia rẽ tâm lý giữa những người cùng chung huyết thống đã được xoá nhòa.

Bạn đọc thân mến, khi một nửa thế giới đang rung chuyển vì vó ngựa của quân Mông Cổ, khi đất nước Trung Quốc khổng lồ đã lọt hẳn vào tay đội quân hung hãn này thì đất nước ta, cái mảnh đất nhỏ bé nằm tiếp giáp phía nam Trung Quốc làm thế nào để có thể trường tồn, nếu không có sự dẫn dắt anh minh và sự quyết tâm hy sinh sắt đá từ Vua chí dân. Xin được gởi đến bạn đọc chi tiết trận chiến chống quân Nguyên Mông vào kỳ tới và xin mời bạn theo dõi video tại đây:

“Nguyệt Quỳnh tổng hợp”

12 BÌNH LUẬN

  1. Topic: Hà Nội and Hà Nam Ninh province is the birthplace of the Vietnamese King. Please see for free, the article information to write newspaper and book is in green, see the website Wikipedia: en.m.wikipedia.org/wiki/Special:MobileDiff/1021847645

  2. Sau bài viết chuyện xưa này, T/g Nguyệt Quỳnh thử tìm hiểu viết chuyện gần nhứt là:

    Cộng sản Hà nội đã lừa gạt, trả thù tàn bạo và cướp trắng Miền Nam VNCH ra sao, sau khi họ buông súng đầu hàng theo lời kêu gọi HÒA HỢP HÒA GIẢI của cs Bắc Việt.

    Một bài không chuyên chỡ đủ tội ác của cộng sản Hà nội thì nên viết độ 10 bài, may ra mới tạm ghi đầy đủ tội ác của Hồ Chí Minh và cộng sản Bắc Việt.

  3. “Việc nhà vua cởi áo ngự bào, phủ lên thủ cấp của tên tướng giặc Toa Đô mới bị quân ta chém đầu trong trận Tây Kết, do chính nhà vua trực tiếp chỉ huy, là một hành động nhân bản cao thượng”.

    “Nhân bản, cao thượng”?

    Những thành tích của vua Trần Nhân Tông quả là hào hùng, đáng lưu danh muôn thuở. Chỉ tiếc một điều là vua đã sai người giết lén Ô Mã Nhi trong khi tên hàng tướng đã được vua tha mạng và đang trên đường về nước.

    Xin trích đoạn trong Việt Nam Sử Lược của Trần Trọng Kim: “…Duy có Ô mã Nhi giết hại nhiều người, vua căm-tức vô cùng, không muốn tha về, nhưng lại ngại đường hòa- hiếu, bèn dùng mưu của Hưng-đạo-vương sai người đưa đi đến giửa bể, đánh đắm thuyền, cho chết đuối, mà Nguyên-triều cũng không trách vào đâu được. Về sau vua Dực-tông bản triều nhà Nguyễn xem đến chỗ này, có phê bốn chữ: ” bất nhân phi nghĩa”. Tưởng lời phê ấy cũng là chính đáng…”

    Không phải chỉ có vua Trần Nhân Tông mới làm chuyện “bất nhân phi nghĩa” này. Mỉa mai thay, khi phê phán hành vi “bất nhân phi nghĩa” của vua Trần Nhân Tông, vua Tự Đức đã quên hẳn sự hẹp lượng mà chính Nguyễn Thế Tổ (vua Gia Long) đã hành xử đối với vua Quang Trung. Cũng theo sách VNSL nói trên, xin trích đoạn như sau”:

    “Đến tháng bảy năm nhâm tuất (1802), Thế Tổ về Kinh, đem vua tôi nhà Tây Sơn về làm lễ hiến phù ở đền Thái Miếu, rồi đem ra tận pháp trường xử trị. Lại sai quật mả vua Thái Đức Nguyễn Nhạc và vua Thái Tổ Nguyễn Huệ lên, đem vứt thây đi, còn đầu thì đem bỏ giam ở trong ngục tối…”

    Trần Nhân Tông và vua Gia Long đều là những nhân vật lẫy lừng trong sử nước ta. Đáng tiếc là đã có, tuy chỉ một vài tỳ vết hoen ố, nhưng để lại tiếng xấu ngàn đời, không cách nào rửa sạch!

    • Chuyện giết Ô mã Nhi nếu thật sự là âm mưu thì làm sao mà đám sử gia bủng rách biết được mà ê a? Chẳng qua chỉ là có kẻ phao tin vit, đồn đại từ đời này qua đời khác, vài anh tiến sĩ đem lên thành sách, thế là thành sử (cuội) . Bầy trẻ nhai lại không suy nghĩ, thế là từ sử (cuội) thành sử (thật) Ngay cả chuyện Vua Gia Long lấy đầu lâu của Quang Trung làm bô đi tiểu cũng là lời đồn, chẳng có gì làm bằng chứng cả, sách sử viết theo lời đồn, sử giả thành…sử thật mà thôi.

      Na na giống như…chuyện Nguyễn Văn Thiệu đi di tản đem theo 16 tấn vàng và hàng tấn đồ cổ…đến giờ vẫn còn có người tin ….

    • Chào bạn Võ minh Hùng 28/09/2020 at 15:54,

      Bạn nên đọc đoạn bài viết sau để phán xét công bình hơn với vua Gia Long nói riêng và Nhà Nguyễn nói chung:

      Bối cảnh lịch sử Việt Nam từ cuối thế kỷ 19 cho đến giữa thế kỷ thứ 20
      Cộng sản Việt Nam có hận thù gì với vua Gia Long?

      Nhà Tây Sơn thuộc loại nham hiểm, nếu không muốn nói là bệnh hoạn, điều này cũng giống như cộng sản Việt Nam ở chỗ vô cớ nuôi lòng hận thù ngất trời đối với nhà Nguyễn mặc dù gia đình dòng họ chúa Nguyễn không hề làm bất cứ điều gì sai trái đối với bất cứ một ai. Ngược lại tám đời nhà Nguyễn mà Nhà Tây Sơn ra lệnh đào mồ, đổ xương cốt xuống sông, đều là những người đã có công trạng rất lớn đối với đất nước trong việc mở mang bờ cõi từ Phú Yên cho đến mũi Cà Mau. Vùng đất phì nhiêu mầu mỡ đó đã đem đến bao nhiêu cơm no áo ấm và bình yên cho dân tộc cho đến mãi ngày nay. Thế mà lại có những kẻ nhẫn tâm biến gia đình dòng họ chúa Nguyễn thành thế lực thù địch của đất nước.

      Điểm đáng nói nữa là anh em nhà Tây Sơn luôn có bất hòa và mang lòng thù nghịch lẫn nhau. Sau khi Nguyễn Huệ lên ngôi vua, ba anh em nhà Tây Sơn trở thành ba lãnh chúa, giành giựt chia đất nước Việt Nam làm ba miền để trị. Nguyễn Lữ chiếm miền nam, Nguyễn Nhạc chiếm miền trung và Nguyễn Huệ cai quản miền bắc. Giữa Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ có nhiều lần suýt xảy ra chiến tranh vì bất đồng. Nguyễn Lữ thì yếu và hèn nhát. Khi Nguyễn Ánh chỉ mới chuẩn bị chiếm Gia Định, Nguyễn Lữ đã bỏ chạy ra miền trung trú ẩn trong lãnh thổ của Nguyễn Nhạc. Dân tình lúc ấy vô cùng bất mãn khi phải sống dưới tay các bạo chúa nên đã chung tay góp sức giúp chúa Nguyễn tận diệt Nhà Tây Sơn. Ngày ấy trong dân gian có bài hát vè “lạy trời cho cả gió nồm, cho thuyền chúa Nguyễn giong buồm thẳng ra” là như thế. Chúng ta cũng có thể nói Nguyễn Ánh đã tái lập được triều đại nhà Nguyễn cũng là do ý muốn và ước nguyện của toàn dân.

      Người cộng sản Việt Nam đã không nhìn và đánh giá lịch sử một cách khách quan mà lại đứng nghiêng hẳn về phía Nhà Tây Sơn lên án triều đại nhà Nguyễn. Chúng thần thánh hóa Nhà Tây Sơn lên với mục đích chính trị là để đả phá chính nghĩa của triều đại nhà Nguyễn, mà chủ yếu là để nhắm vào vua Bảo Đại, vị vua cuối cùng của triều đại nhà Nguyễn, người mà cộng sản đã quyết tâm cướp chính quyền hồi giữa thế kỷ thứ 20.

      Dân Nam
      15/10/2010

      • @Dan Nam: Cám ơn bác Dân Nam đã tận tình chỉ giáo. Về mặt luân lý và đạo đức, cách hành xử của vua Gia Long là chính đáng. Tôi cũng công nhận như thế. Thế nhưng, tôi chỉ muốn nêu lên một dữ kiện bề mặt lịch sử mà thiên hạ vốn vẫn dựa vào đó mà phê phán. Hành động này, ông bà mình vẫn gọi là tình ngay lý gian thì phải. Tình cảnh vua Gia Long ắt cũng na ná như tấm hình Chuẩn tướng CSQG Nguyễn Ngọc Loan bắn vào đầu tên VC Bảy Lốp vậy. Mấy ai biết được chuyện gì đã xảy ra trước đó? Xa hơn nữa, mấy ai bỏ công ra để xem xét nguồn cơn của sự kiện để binh vực cho hành động của vua Gia Long và Tướng Loan?

        • Chào bạn Võ minh Hùng,

          Cám ơn bạn giải thích thêm. Lịch sử VN triều đại này lên triều đại kia xuống, không tránh khỏi tình cảnh trả thù đối với phe thua. Tuy vậy, nếu có trả thù cũng chỉ nhắm vào lãnh tụ và một số viên chức cao cấp hoặc những kẻ quá gian ác.

          Hành động của Chuẩn tướng CSQG Nguyễn Ngọc Loan hoàn toàn sai về mặt pháp lý, nhưng nói về tình ông ấy quyết định xử tử Vc Bảy Lốp tại mặt trận vì hắn quá gian ác, để rảnh tay tiếp tục giải vây Sài gòn giữa cơn binh lửa. Khác hơn hành động của cộng sản Bắc Việt đã thảm sát và trả thù tàn bạo dân quân VNCH sau khi họ đã buông súng xuống đầu hàng. Đó là lý do vì sao dân quân VNCH được Thế giới chấp nhận cho định cư làm lại cuộc đời với sự thành công nhanh và đóng góp tốt cho quốc gia cưu mạng họ. Và Cờ vàng 3 sọc đỏ cũng được nhiều cấp chánh quyền địa phương cộng nhận là cờ mang biểu tượng Tự do và Nhân bản.

          Thân chúc bạn Võ minh Hùng vui khỏe.

          Dân Nam

      • @Võ Minh Hùng:”Xa hơn nữa, mấy ai bỏ công ra để xem xét nguồn cơn của sự kiện để binh vực cho hành động của vua Gia Long và Tướng Loan?

        Chân thành cảm ơn bác Dân Nam, Võ Minh Hùng và linh,

        Nhờ quí vị đã có những phân tích, nhận xét sử liệu một cách tinh tế để bổ xung cho bài chủ mà thế hệ chúng tôi sau này có dịp để học hỏi và hiểu thêm.
        Mặc dù có nhiều sử liệu xưa nhưng thú thật khó hiểu quá vì cách viết xưa hơi “rối mù”, hơn nữa lại có nhiều mâu thuẫn nên không biết đau là đâu. Và nguyên bản thì chúng tôi không đọc được vì là chữ Hán, chữ Nôm nên đành bỏ cuộc.
        Chúng tôi rất tâm đắc hai chữ “nguồn cơn” trong đoạn trích trên của bác Võ, đó là chuyện lịch sử xa xưa thời vua Gia Long, gần hơn là tướng Loan thời VNCH trong cảnh chiến tranh loạn lạc thì cũng tạm có thể thông cảm và hiểu được.
        Vì thế, để so sánh “chính sử và ngụy sử “, chúng tôi xin mạn phép quay lại chính trường Mỹ hiện nay. Như ai cũng hiểu thời đại kỷ thuật số hiện đại, người ta có thể quay phim ghi rõ từng cọng lông của một con ruồi hay con muỗi, vậy mà nhiều người vẫn tin “Cuộc luận tội đảo chính TT Trump” được dàn dựng bởi đảng DC là hợp pháp?.
        Thật không thể tưởng tượng được phải không? Và “nguồn cơn” nguyên nhân của nó cũng chỉ vì Quyền và Lợi.
        Vì vậy cho nên chúng tôi muốn nhắc nhở cùng thế hệ trẻ ở VN và cả ở Hải ngoại hãy rất cẩn thận sự nguy hiểm của loại ngụy sử này.

        Một lần nữa xin đa tạ quí vị rất nhiều!

  4. Xin cảm ơn t/g Nguyệt Quỳnh với những tổng hơp Thở Hồn Sử Việt.

    Khi tcòn nhỏ, tôi đã nhận thấy trong những giờ lịch sử Việt Nam rằng dân ta, vua cần lo cho dân và nước.

    Tính độc lập và dân chủ tự do của thời đại vua chúa của Việt Nam xưa này là nếu vua không có khả năng lo cho vận mệnh quốc gia và đời sống của dân, vua sẽ bị lật đổ và thay thế bằng những vua hiền tài đức khác.

    Chúng ta đã từng Thở Hồn Sử Việt và cần tiếp tục sống sót bằng giữ hơi thở này để chống chiến lược mưu chiếm đất nước từ cộng sản Việt Nam cũung được coi là chính sách toàn cầu hóa của cộng sản Tàu.

    Donald Trump rất có lý với logo MAGA: Make America Great Again cũng như người Việt trong và ngoài nước cần Thở và Sống Lại Hồn Sử Việt cùng trào lưu cuả thế giới chống là cộng sản tàu đang toàn cầu hóa. Way to Go. Xin cảm ơn t/g Nguyệt Quỳng cùng Đàn Chim Việt với các bạn đọc và bạn còm.

    Have a great Sunday. With Love.

  5. TÂM KHÔNG

    Cửa Thiền thanh thản dáng sư ông
    Vui cảnh huy hoàng của núi sông
    Dân tộc âu ca thời thịnh Việt
    Giặc thù tan tác buổi bình Mông
    Câu thơ ngan ngát non Yên Tử
    Nền đạo bồi vun giống Lạc Hồng
    Rừng Trúc đêm nay xào xạc gin
    Một trời lắng đọng giữa tâm không

    Nguyễn Kinh Bắc

Leave a Reply to Dân Nam Hủy phản hồi

Please enter your comment!
Tên